Το δημοσιονομικό θαύμα της Παναγίας

Λίγες μέρες πριν τον δεκαπενταύγουστο, ο αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ανακοίνωσε περιχαρής την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 2,6 δις ευρώ το επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2013. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του γραφείου του, τα στοιχεία αυτά «Επιβεβαιώνουν την ορθή κατεύθυνση της δημοσιονομικής εξυγίανσης, προσαρμογής και πειθαρχίας, αποδεικνύοντας ότι η Κυβέρνηση πορεύεται σταθερά, βήμα-βήμα, προς την επίτευξη των πρωτογενούς πλεονάσματος από φέτος».

Η είδηση προκάλεσε ευφορία στους φιλομνημονιακούς κύκλους σε Ελλάδα και Ευρωζώνη και ιδιαίτερα στη Μέρκελ και το κόμμα της που ενόψει εκλογών έχουν ένα ακόμα στοιχείο υπεράσπισης της πολιτικής τους. Στους υπόλοιπους προκάλεσε έκπληξη με μια δόση δυσπιστίας. Μόλις ένα μήνα πριν, τα στοιχεία του εξαμήνου Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013 έδειχναν πρωτογενές έλλειμμα 1,5 δις ευρώ. Τι θαύμα έγινε και από το μείον 1,5 βρεθήκαμε στο συν 2,6 δηλαδή προέκυψε βελτίωση της τάξης των 4,1 δις σε ένα μόλις μήνα;

Μια προσεκτική ανάγνωση του τελευταίου δελτίου εκτέλεσης προϋπολογισμού επταμήνου με τα προσωρινά στοιχεία αποκαλύπτει τις δύο βασικές πηγές της βελτίωσης. Η πρώτη αφορά τις επιστροφές κερδών ύψους 1,5 δις των κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης από τις αγορές ελληνικών ομολόγων. Δηλαδή οι κεντρικές τράπεζες είχαν αγοράσει ελληνικά ομόλογα αρκετά χαμηλότερα από την ονομαστική τους αξία λόγω του αυξημένου κινδύνου χρεοκοπίας αλλά τα εξοφλήθηκαν στο ακέραιο αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη. Στα πλαίσια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, κρίθηκε ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να συμπεριφέρονται σαν τους χειρότερους κερδοσκόπους και συμφωνήθηκε τα κέρδη αυτά να επιστραφούν στο ελληνικό δημόσιο, για την ακρίβεια να κατατεθούν στο λογαριασμό που τηρεί η Τράπεζα της Ελλάδος για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.  Από αυτή την άποψη, είναι μάλλον ανακρίβεια να ισχυριστεί κανείς ότι επηρεάζουν το πρωτογενές αποτέλεσμα καθώς αφορούν εκπτώσεις από πληρωμές τόκων. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση δεν δίστασε να τα προσθέσει στα κρατικά έσοδα εμφανίζοντας ισόποση αύξηση.

Η δεύτερη πηγή βελτίωσης εντοπίζεται στο λογαριασμό εσόδων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, ο οποίος φτάνει τα 3,9 δις ευρώ στο επτάμηνο. Αυτό είναι εντυπωσιακό καθώς για το εξάμηνο τα συγκεκριμένα έσοδα ήταν μόλις 1,7 δις. Δηλαδή υπερδιπλασιάστηκαν σε ένα μόλις μήνα δημιουργώντας μια βελτίωση της τάξης των 2,2 δις ευρώ. Προφανώς, όταν αναφέρονται έσοδα ΠΔΕ πρόκειται για εισροές ευρωπαϊκών κονδυλίων οι οποίες έτυχε (;) να έρθουν μαζεμένες το συγκεκριμένο μήνα. Πράγματι, είναι η περίοδος που εκτελούνται τα αιτήματα πληρωμών αλλά αυτή τη φορά επιδείχθηκε ιδιαίτερος ζήλος. Όπως και να έχει, από λογιστικής απόψεως καταγράφεται στο πρωτογενές αποτέλεσμα, ωστόσο πρόκειται για ένα εξωγενές γεγονός που τίποτα δεν έχει να κάνει με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης. Επιπρόσθετα, αφορά την χρονική κατανομή των κονδυλίων και όχι το ύψος τους. Το ποσό των κεφαλαιακών μεταβιβάσεων που θα εισρεύσει συνολικά για το έτος δεν πρόκειται να μεταβληθεί. Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση εισέπραξε σε ένα μόλις μήνα το 43% των προβλεπόμενων ετήσιων εσόδων ΠΔΕ.

Αυτά τα δύο στοιχεία αθροίζονται σε 3,7 δις ευρώ. Τα υπόλοιπα 400 εκ. ευρώ που απομένουν για να φτάσουμε στα 4,1 δις, προκύπτουν ως συνήθως από συγκράτηση δαπανών καθώς τα φορολογικά έσοδα εξακολουθούν να βρίσκονται εκτός στόχων.

Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι τα παραπάνω αποτελέσματα δεν περιλαμβάνουν τις καθυστερημένες επιστροφές φόρων και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου. Αν συνυπολογιστούν και αυτές, τότε εξακολουθεί να υπάρχει πρωτογενές έλλειμμα της τάξης του 1,5 δις ευρώ. Και τέλος, πρόκειται για το αποτέλεσμα της κεντρικής κυβέρνησης που δεν περιλαμβάνει την τοπική αυτοδιοίκηση και τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Τα τελευταία θα ανακοινωθούν σύντομα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού επταμήνου της γενικής κυβέρνησης όπου αναμένουμε με αγωνία να δούμε τι άλλο θαύμα θα προκύψει.